All posts in Nieuws voor de Zelfstandige Zonder Personeel

Wij gaan nu nader in dit artikel in op het toetsingskader dat mogelijk vanaf 2026 zal gelden op grond van het wetsvoorstel VBAR.

Toetsingskader

De Belastingdienst gaat vanaf 1 januari 2025 weer handhaven op schijnzelfstandigheid. Daarbij zal de Belastingdienst de arbeidsrelatie met een zzp’er toetsen aan de hand van de criteria uit het Deliveroo arrest. Het is raadzaam om nu ook alvast rekening te houden met het toetsingskader dat mogelijk vanaf 2026 zal gelden. Wij benadrukken echter dat de Belastingdienst bij de handhaving in 2025 nog geen gebruik zal maken van onderstaand toetsingskader op grond van de VBAR.

Beoogd toetsingskader vanaf 2026

Momenteel ligt er een wetsvoorstel ‘Verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden’ (VBAR). Dit wetsvoorstel geeft een wettelijk toetsingskader of iemand werkt als werknemer of als zelfstandige. De VBAR neemt diverse criteria uit de Deliveroo casus over voor de beoordeling van de arbeidsrelatie. Het voorstel hanteert vijf indicaties die wijzen op werken als werknemer (werkinhoudelijke en organisatorische sturing), te weten:

1. De werkgevende is bevoegd om aanwijzingen en instructies te geven over de wijze waarop de werkende de werkzaamheden moet uitvoeren en de werkende moet deze ook opvolgen (W1).
2. De werkgevende heeft de mogelijkheid om de werkzaamheden van de werkende te controleren en is bevoegd om op basis daarvan in te grijpen (W2).
3. De werkzaamheden worden verricht binnen het organisatorisch kader van de organisatie van de werkgevende (W3).
4. De werkzaamheden hebben een structureel karakter binnen de organisatie (W4).
5. Werkzaamheden worden zij-aan-zij verricht met werknemers die soortgelijke werkzaamheden verrichten (W5). 

Als er geen enkele indicatie aanwezig is voor werknemerschap (W), dan is het evident dat kan worden gewerkt als zelfstandige. Mochten er één of meerdere indicaties wijzen op werknemerschap, dan moet worden nagegaan of er criteria zijn die wijzen op zelfstandigheid (Z) binnen de opdracht (werken voor eigen rekening en risico), te weten:

1. De financiële risico’s en resultaten van de werkzaamheden liggen bij de werkende (Z1).
2. Bij het verrichten van de werkzaamheden is de werkende zelf verantwoordelijk voor gereedschap, hulpmiddelen en materialen (Z2).
3. De werkende is in bezit van een specifieke opleiding, werkervaring, kennis of vaardigheden, die in de organisatie van de werkgevende niet structureel aanwezig is (Z3).
4. De werkende treedt tijdens de werkzaamheden zelfstandig naar buiten (Z4).
5. Er is sprake van een korte duur van de opdracht en/of een beperkt aantal uren per week (Z5). 

Als er zowel elementen van werknemerschap als van zelfstandigheid aanwezig zijn, dan moet een weging plaatsvinden. In dat geval moet worden onderzocht of het zwaartepunt in de arbeidsrelatie ligt op de werkinhoudelijke of organisatorische sturing, dan wel op werken voor eigen rekening en risico. Slechts als deze weging onvoldoende duidelijkheid biedt, dan is bepalend of de arbeidskracht zich buiten de betreffende arbeidsrelatie als ondernemer presenteert. De volgende indicaties kunnen duiden op het ondernemerschap van de persoon (OP indicaties):

• de werkende heeft meerdere opdrachtgevers per jaar;
• de werkende besteedt tijd en/of geld aan het verwerven van een reputatie en het vinden van nieuwe klanten of opdrachtgevers;
• de werkende heeft bedrijfsinvesteringen van enige omvang;
• de werkende gedraagt zich administratief als zelfstandig ondernemer: is ingeschreven bij de KvK, is btw-ondernemer en/of heeft recht op de fiscale voordelen van het ondernemerschap (zoals ondernemersfaciliteiten). 

Gemakshalve hebben wij een schematische weergave (volgt) gemaakt van dit voorgestelde toetsingskader.

Tot slot introduceert dit wetsvoorstel een rechtsvermoeden van werknemerschap bij een uurtarief van maximaal 33 euro. Dit rechtsvermoeden maakt het voor werkenden aan de basis van de arbeidsmarkt makkelijker om een arbeidsovereenkomst te claimen. 

Het is de bedoeling dat deze nieuwe bepalingen uit de VBAR per 1 januari 2026 van kracht worden. Let op: dit is nog slechts een wetsvoorstel, zodat hierop aanpassingen mogelijk zijn.  

(Bron: Alfa)

Werk jij met zzp’ers? De Belastingdienst gaat vanaf 1 januari 2025 weer handhaven op schijnzelfstandigheid. Waar moet je op letten als je modelovereenkomsten gebruikt? En welk toetsingskader gaat de Belastingdienst hanteren bij de handhaving?

Schijnzelfstandigheid

Schijnzelfstandigheid doet zich voor als een zzp’er feitelijk werkt als een werknemer. In dat geval loopt de opdrachtgever niet alleen fiscaal het risico van een naheffing van loonbelasting en sociale premies. Het kan ook arbeidsrechtelijke gevolgen hebben. Zo kan de vermeende zzp’er, die achteraf volgens de Belastingdienst toch werknemer blijkt te zijn, tevens aanspraak maken op rechten zoals loondoorbetaling tijdens ziekte, pensioenopbouw en ontslagbescherming. 
Dat de Belastingdienst gaat handhaven, staat los van de mogelijkheid dat jouw opdrachtnemer zich tot de kantonrechter wendt met het verzoek om zijn arbeidsrelatie als arbeidsovereenkomst aan te merken. 

Opheffing handhavingsmoratorium

De Belastingdienst treedt momenteel alleen op tegen schijnzelfstandigheid als sprake is van kwaadwillendheid of als een opdrachtgever een aanwijzing van de Belastingdienst niet tijdig opvolgt. Per 2025 komt dit handhavingsmoratorium te vervallen, zodat de Belastingdienst in alle gevallen een naheffing kan opleggen bij schijnzelfstandigheid. Bij de handhaving ligt de focus primair op de loonheffingen (dus bij de opdrachtgever). De handhaving kan echter ook gevolgen hebben voor de omzetbelasting (voor zowel opdrachtgever als opdrachtnemer). Daarnaast kan de handhaving gevolgen hebben voor de inkomstenbelasting van opdrachtnemers (weigeren toepassing ondernemingsfaciliteiten). 

Zachte landing bij handhaving

De opheffing van het handhavingsmoratorium heeft voor veel onrust gezorgd bij bedrijven die werken met zzp’ers. Op 1 oktober 2024 zijn daarom diverse moties aangenomen die moeten zorgen voor een zachte landing. Hierdoor zal de Belastingdienst voorlopig, voor in ieder geval één jaar, alleen risicogericht handhaven. De focus van de handhaving ligt daarom op zaken als gedwongen zelfstandigheid, onderbetaling, evidente schijnzelfstandigheid en arbeidsmigratieconstructies. De Belastingdienst moet bij de handhaving zoveel mogelijk rekening houden met de menselijke maat en maatwerk. Eerder had het kabinet al toegezegd dat de Belastingdienst in 2025 geen vergrijpboetes zal opleggen, mits de opdrachtgever en werkende kunnen aantonen dat zij stappen ondernemen tegen schijnzelfstandigheid. Mochten zij een naheffing opleggen, dan kan deze niet verder teruggaan dan tot 1 januari 2025. 

Modelovereenkomsten

Veel opdrachtgevers gebruiken modelovereenkomsten van de Belastingdienst om het risico van schijnzelfstandigheid te beperken. In een modelovereenkomst staan afspraken over de arbeidsrelatie tussen de opdrachtgever en een opdrachtnemer. Als je werkt volgens een modelovereenkomst is er geen sprake van loondienst. 

De Belastingdienst beoordeelt vanaf 6 september 2024 geen nieuwe overeenkomsten meer, omdat ook modelovereenkomsten schijnzelfstandigheid niet uitsluiten. De beoordeling van de arbeidsrelatie is afhankelijk van de feitelijke situatie in de praktijk en niet van wat er op papier staat. De ervaring leert dat een arbeidsrelatie in de praktijk in veel gevallen niet overeenkomt met de afspraken in de modelovereenkomst. Je mag bestaande modelovereenkomsten na 6 september 2024 blijven gebruiken, zolang ze nog geldig zijn. Let op: ze geven alleen zekerheid als opdrachtgever en opdrachtnemer feitelijk werken zoals beschreven in de overeenkomst. 

Toetsingskader

Bij het toetsen van een arbeidsrelatie zijn de criteria relevant uit het Deliveroo arrest over maaltijdbezorgers. Daarin oordeelde de Hoge Raad in maart 2023 dat de kwalificatie van de overeenkomst afhangt van ‘alle omstandigheden van het geval in onderling verband bezien’. Het gaat dus om een weging van het totaalplaatje. Hierbij is, anders dan in het verleden, de bedoeling van partijen niet of nauwelijks van belang. In het Deliveroo arrest spelen de volgende elementen een rol bij de beoordeling of sprake is van een arbeidsovereenkomst of van een overeenkomst van opdracht:

• De aard en duur van de werkzaamheden;
• de wijze waarop de werkzaamheden en de werktijden worden bepaald;
• de inbedding van het werk en degene die het werk verricht in de organisatie;
• het al dan niet bestaan van een verplichting het werk persoonlijk uit te voeren;
• de wijze waarop contractuele afspraken tussen partijen tot stand komen;
• de wijze waarop de beloning wordt bepaald en waarop deze wordt uitgekeerd;
• de hoogte van de beloning;
• de vraag of degene die het werk uitvoert commercieel risico loopt;
• het gedrag van de opdrachtnemer in het economisch verkeer.

Deze elementen moeten allemaal worden onderzocht. Daarna vindt een weging plaats van alle elementen in onderling verband om te bepalen of de arbeidsrelatie meer neigt naar een overeenkomst van opdracht of een dienstbetrekking. Er bestaat overigens geen rangorde tussen deze elementen.

De Belastingdienst heeft onlangs een toelichting gepubliceerd bij het beslis- en afwegingskader dat zij hanteren voor de beoordeling van een arbeidsrelatie. Hierin komen alle elementen uit het Deliveroo arrest terug. Daarnaast verwijst de Belastingdienst naar de (bestaande) Webmodule Beoordeling Arbeidsrelatie waarin de gezichtspunten uit het Deliveroo arrest zijn verwerkt. De toelichting alsmede de webmodule geven opdrachtgevers en opdrachtnemers meer handvatten of een opdracht buiten dienstbetrekking kan worden uitgevoerd. Let op: de webmodule biedt geen absolute zekerheid. 

Beoogd toetsingskader vanaf 2026

Momenteel ligt er een wetsvoorstel ‘Verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden’ (VBAR). Dit wetsvoorstel borduurt voort op de criteria uit de Deliveroo casus over de vraag of iemand werkt als werknemer of als zelfstandige. Het is de bedoeling dat dit voorstel in werking treedt per 2026. Houd hiermee nu alvast rekening als je toekomstbestendig wilt blijven werken met zzp’ers. 

(Bron: Alfa)

Vanaf 1 januari 2025 gaat de Belastingdienst het handhavingsmoratorium opheffen en weer scherper controleren op schijnzelfstandigheid. Door de aanstaande handhaving heerst onrust onder opdrachtgevers en zzp’ers. Dit heeft geleid tot een aantal moties die op 1 oktober 2024 zijn aangenomen door de Tweede Kamer.

De aangenomen moties

De moties richten zich onder meer op het introduceren van een zachtere landing bij het opheffen van het handhavingsmoratorium, door:

• voor de duur van in ieder geval één jaar gericht te gaan handhaven op probleemgevallen zoals gedwongen zelfstandigheid, onderbetaling, evidente schijnzelfstandigen en arbeidsmigratieconstructies, door naheffingen op te leggen;
• in de overige gevallen zo veel als mogelijk rekening te houden met de menselijke maat en maatwerk toe te passen bij de wijze waarop wordt gehandhaafd;
• bij de handhaving coulant om te gaan met onbewust onbekwame zelfstandigen en bij deze groep niet direct overgaan tot het opleggen van boetes.

Verder richten de moties zich op het verschaffen van handvatten voor opdrachtgevers en zzp’ers door:

• vóór 1 november 2024 een duidelijk afwegingskader voor handhaving op de website van de Belastingdienst te publiceren;
• te faciliteren dat vooroverleg tussen opdrachtgevers en de Belastingdienst over de beoordeling van arbeidsrelaties een belangrijk onderdeel wordt van het verkrijgen van duidelijkheid vooraf;
• reeds door de Belastingdienst goedgekeurde modelovereenkomsten effectief van kracht te laten blijven na 1 januari 2025. 

Daarnaast heeft de Tweede Kamer het kabinet opgedragen om ‘alles in het werk te stellen’ om ervoor te zorgen dat er vanaf 1 januari 2025 geen schijnzelfstandigen meer werkzaam zijn binnen de rijksdienst.

Wat betekent dit in praktijk?

De moties zien met name op de wijze van handhaven. Hiermee wordt beoogd de heersende onduidelijkheid en onrust onder opdrachtgevers en zzp’ers te verminderen. Het is echter aan het kabinet om te beslissen wat er met de aangenomen moties wordt gedaan. De aangenomen moties leiden dan ook vooralsnog niet tot veel praktische wijzigingen.

Met het oog op de afschaffing van het handhavingsmoratorium per 1 januari 2025, is het van belang om nu de nodige voorbereidingen te treffen. De Belastingdienst heeft aangegeven zich bij de handhaving te concentreren op organisaties die niet aantoonbaar aan de slag zijn om schijnzelfstandigheid tegen te gaan. Ook zal de focus van de Belastingdienst liggen op de probleemgevallen en risicogroepen (zoals de zorg), waarbij de menselijke maat belangrijk blijft. Door op de hoogte te zijn van de arbeidsrelaties binnen uw organisatie en te voldoen aan relevante wet- en regelgeving, voorkomt u grote financiële risico’s.

(Bron: BDO)

Het zzp-dossier is sterk in beweging, de inzichten over zzp’ers veranderen met de dag. Onlangs kwam in het nieuws dat onder ondernemers grote onduidelijkheid bestaat over de naderende handhaving op de zzp-wet. Volgens ondernemers is door de steeds veranderende inzichten in het zzp-dossier een situatie ontstaan die niet te begrijpen is. Ziet u door de bomen het bos nog? Wij nemen u graag mee in alle ontwikkelingen.  

Handhaving door de Belastingdienst 

Vanaf 1 januari 2025 zal de Belastingdienst actief handhaven op schijnzelfstandigheid, nadat er in 2024 al inventariserende acties zijn uitgevoerd. Voor deze handhaving zal onder andere 80 fte worden ingezet voor bedrijfsgesprekken, boekenonderzoeken, de beoordeling van modelovereenkomsten en vooroverleg. 

Wetsvoorstel VBAR 

In oktober 2023 is het wetsvoorstel VBAR (Verduidelijking Beoordeling Arbeidsrelaties en Rechtsvermoeden) ter internetconsultatie aangeboden. In dit wetsvoorstel is getracht de invulling van het begrip arbeidsovereenkomst in de jurisprudentie in een wettelijke regeling op te nemen. Ook is een weerlegbaar civielrechtelijk rechtsvermoeden geïntroduceerd waarbij een zzp’er die minder dan € 32,24 per uur in rekening brengt bij de opdrachtgever de stelling kan innemen een arbeidsovereenkomst te hebben.  

De internetconsultatie heeft veel reacties teweeg gebracht. De Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft eind juni 2024 een aangepast wetsvoorstel ter beoordeling naar de Raad van State gestuurd. In het oorspronkelijke wetsvoorstel waren de elementen ‘werkinhoudelijke aansturing’ en ‘organisatorische inbedding’ nog van elkaar gescheiden. In het aangepaste wetsvoorstel zijn die elementen samengevoegd. Verder wordt niet langer meegewogen of de werkzaamheden die de zzp’er verricht tot de kernactiviteit van de organisatie behoren. Ook is het bedrag van het rechtsvermoeden verhoogd naar € 33 per uur.  

Wat zegt de rechter? 

Ondertussen neemt ook de hoeveelheid jurisprudentie over de vraag of al dan niet sprake is van een arbeidsovereenkomst toe. Zo wees de Hoge Raad in maart 2023 een arrest in de Deliveroo-zaak. Daarin concludeerde de Hoge Raad op basis van een aantal gezichtspunten dat de bezorgers hun werkzaamheden verrichten op basis van een arbeidsovereenkomst, met alle civielrechtelijke gevolgen van dien. Zo werd Deliveroo onder meer verantwoordelijk gehouden voor de pensioenafdrachten van de bezorgers en was de cao voor het Beroepsgoederenvervoer van toepassing. In navolgende jurisprudentie zien we dat voorgelegde situaties langs het toetsingskader van het Deliveroo-arrest worden gelegd. De uitkomst van deze jurisprudentie is erg divers. 

Opmerkelijk is de uitspraak in de zaak van een intensivist die als zelfstandige werd ingehuurd door een ziekenhuis, maar feitelijk geen diensten meer kreeg aangeboden. Deze intensivist stapte naar de rechter omdat zij vond dat sprake was van een arbeidsovereenkomst. De rechter stelde de intensivist op basis van het Deliveroo-toetsingskader in het gelijk. Verder stelde de intensivist dat de vergoeding die zij als zzp’er aan het ziekenhuis in rekening bracht, het civielrechtelijk overeengekomen loon is. Het loon werd door de rechtbank op bijna € 21.000 bruto per maand vastgesteld, waar het loon op basis van de cao slechts € 4.000 bruto per maand bedraagt. De gemiste inkomsten moet het ziekenhuis nabetalen, hetgeen voor het ziekenhuis een forse kostenpost is. Deze uitspraak laat duidelijk zien dat naast een fiscale discussie met de Belastingdienst rondom de kwalificatie van de arbeidsrelatie een opdrachtgever ook rekening moet houden met de arbeidsjuridische consequenties indien sprake is van werknemerschap.  

Ontwikkelingen in de markt 

Ondertussen zit ook de markt niet stil. Zo hebben de brancheorganisaties in de Zorg een ‘Fiscaal Kompas’ gepubliceerd en nemen zorginstellingen het initiatief om te komen tot regionale samenwerkingsverbanden. Daarnaast zijn de medische koepels KNMT, LHM, FMS en VvAA met de Belastingdienst in gesprek gegaan met als doel om te onderzoeken hoe zelfstandigen flexibel kunnen blijven werken bij calamiteiten, piekbelasting en bijzondere situaties. Ook in de kinderopvang is nadrukkelijk aandacht voor de discussie rondom het werken met zzp’ers en worden alternatieven bekeken zoals uitzendconstructies. Bouwend Nederland heeft vanaf oktober 2023 de modelovereenkomst voor de inzet van onderaannemers zonder personeel in de Bouw & Infra vernieuwd in samenspraak met de Belastingdienst. In het primaire onderwijs gaat het ‘onderwijsmanifest Lef!’ rond waarin wordt opgeroepen om kostprijsverhogende bemiddelingsbureaus en zzp-constructies niet langer te benutten.  

De bestuurlijke omgeving 

Aan bestuurlijke zijde zien we op dit moment ook de nodige beweging. Zo blijven de Kamervragen gestaag komen. De laatste ‘ronde’ aan Kamervragen dateert van 20 juni 2024 waarin nogmaals duidelijk wordt gemaakt dat er ondanks het feit dat er nog geen nieuwe wetgeving is, de handhaving aan de zijde van de Belastingdienst toch per 1 januari 2025 gaat starten. Daarnaast is op basis van een WOO-verzoek duidelijk(er) geworden hoe de Belastingdienst haar handhaving vormgeeft waarbij de ‘webmodule’ ook een rol krijgt! Let op, al deze bewegingen kaderen in het grotere thema ‘hervorming van de arbeidsmarkt’ waarin ook andere aspecten een rol spelen, zoals een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen, de afbouw van de zelfstandigenaftrek in de inkomstenbelasting, de aanpassing van de ketenregeling in het arbeidsrecht en de introductie van een basiscontract in plaats van oproepcontracten en nulurencontracten. 

Hoe nu door de bomen het bos nog zien?  

Duidelijk is dat er niet één oplossing is voor de zzp-problematiek. Organisaties doen er goed aan om zich voor te bereiden en zicht te krijgen op hun zzp-populatie. In dat kader adviseren wij u als organisatie om aan de slag te gaan met uw procesinrichting, waaronder: 

• Informatie inwinnen over collectieve initiatieven binnen uw branche;  
• Een visie en strategie ontwikkelen ten aanzien van de interne inzet van een ‘flexibele schil’ waarin onder andere de volgende punten terugkomen:
  • Wanneer, waarom en op basis van welke uitgangspunten wordt gewerkt met zzp’ers en uitzendkrachten binnen uw organisatie? 
  • Hoe centraliseert u uw inkoopproces? 
  • Hoe gaat u om met het beeld dat zzp’ers geen werknemers willen zijn vanwege een verlies aan inkomsten of de onmogelijkheid om flexibel te werken? Wat doet u als organisatie doen om dit beeld en eventuele bezwaren weg te nemen? 
• Leg uw visie en strategie ten aanzien van het werken met een ‘flexibele schil’ vast in uw procesinrichting en uw HR-beleid. 

Blik op de Arbeidsrelatie 

Zoals beschreven volgen de ontwikkelingen in het zzp-dossier elkaar in rap tempo op. Vanaf 2025 gaat de Belastingdienst weer actief handhaven. Anderzijds zien wij nu al dat zzp’ers, werknemersorganisaties en ook pensioenfondsen zich bij de rechter melden. Het is daarom van belang om uw eigen zzp-populatie en de voorwaarden waaronder zij arbeid verrichten in beeld te krijgen.

(Bron: BDO)